Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında Moskova yönetimine yönelik uygulanan yaptırımlar, Avrupa’nın enerji politikalarında köklü değişikliklerin önünü açtı. 1964’te Druzhba Boru Hattı ile başlayan Rus gazı serüveni; Yamal-Avrupa, Soyuz, Kuzey Akım ve TürkAkım gibi hatlarla sürdü. Ancak savaşla birlikte AB, Rus gazına olan bağımlılığını kesme yönünde kararlı adımlar attı. Kuzey Akım 1 ve 2 boru hatlarının devre dışı kalması, bu süreci hızlandırdı.
RUSYA’NIN PAYI DÜŞTÜ, ABD VE NORVEÇ YÜKSELDİ
AB, 2021 yılında 413 milyar metreküp doğal gaz tüketirken, bu miktarın yüzde 45’i Rusya’dan karşılanıyordu. 2024 itibarıyla bu oran yüzde 19’a kadar düştü. 2025 başında Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatının da sona ermesiyle, Rus gazının toplam içindeki payının yüzde 13’e kadar gerilemesi bekleniyor. Boşalan bu enerji açığını ise başta ABD ve Katar’dan gelen LNG ile Norveç’ten sağlanan boru gazı dolduruyor. Norveç’in payı yüzde 49,6’ya, ABD’nin LNG payı ise yüzde 45’e çıktı.
GAZ TÜKETİMİ AZALTILIYOR, LNG YATIRIMLARI ARTIRILIYOR
AB, enerji güvenliği politikası kapsamında LNG terminal yatırımlarına hız verdi. 2021’de 164,3 milyar metreküp olan yeniden gazlaştırma kapasitesi, 2024’te 235,1 milyar metreküpe ulaştı. 2025’te ise bu rakamın 263,9 milyar metreküpe çıkması bekleniyor. Aynı süreçte gaz tüketiminde de düşüş gözlemlendi. 2021’de 413 milyar metreküp olan tüketim, 2024 itibarıyla 332 milyar metreküpe kadar indi.
YENİ YASA TEKLİFİYLE İTHALAT KESİLECEK
AB Komisyonu, hafta başında sunduğu yasa teklifiyle, Rusya’dan gaz ve petrol ithalatını aşamalı olarak bitirme hedefini resmileştirdi. Buna göre; 1 Ocak 2026’dan itibaren yeni gaz alım sözleşmelerine izin verilmeyecek. 17 Haziran 2025’ten önce imzalanan kısa vadeli sözleşmeler ise en geç 17 Haziran 2026’ya kadar geçerli olacak. Denize kıyısı olmayan ülkelerin uzun vadeli boru gazı anlaşmaları ise 2027 sonuna kadar sürebilecek. Tüm bu geçiş süreci sonunda, 1 Ocak 2028 itibarıyla AB’nin Rus gazına olan bağımlılığı fiilen sona erecek.
TEKLİF, NİTELİKLİ ÇOĞUNLUKLA HAYATA GEÇİRİLECEK
Macaristan ve Slovakya gibi bazı ülkeler, enerji maliyetlerinin artacağı gerekçesiyle bu sürece itiraz ediyor. Ancak AB Konseyi’nin enerji politikaları gibi konularda “nitelikli çoğunluk” esasına göre karar alabilmesi, bu ülkelerin veto etkisini ortadan kaldırıyor. Avrupa Parlamentosu’nun da onay vermesi halinde yasa yürürlüğe girecek.
TÜRKİYE, TEK GEÇİŞ NOKTASI OLARAK ÖNE ÇIKIYOR
Kuzey Akım ve Yamal-Avrupa hatlarının kapatılmasıyla birlikte Türkiye, Rus gazının Avrupa’ya ulaşmasında TürkAkım hattı üzerinden tek geçiş güzergahı konumuna geldi. Bu durum, Türkiye’nin enerji diplomasisindeki konumunu daha da stratejik hale getiriyor.
AB’nin bu yeni enerji haritası, sadece enerji arz güvenliğini yeniden inşa etmekle kalmıyor, aynı zamanda Rusya’ya olan ekonomik bağımlılığı da azaltmayı hedefliyor. 2028 sonrasında Avrupa’nın enerji politikalarında Rusya’nın etkisi büyük ölçüde tarihe karışacak.
Kaynak: AA
