Kürt sorunun çözümüne ilişkin tartışmaların yoğunlaştığı ve bölgesel düzeyde çözümlerin arandığı bugünkü koşullarda KCK (Civakên Kurdistan /Kürdistan Halklar Topluluğu) sisteminin de tartışılmaya açılacağı açıktır. Bugünkü gelişme eğilimi dikkate alındığında özellikle Kuzeydoğu Suriye’de inşa edilen Özerk Yapının tasfiye edilmesinin gerekçelerinden biri de KCK sisteminin Ortadoğu coğrafyasında yarattığı politik etkidir. Bu nedenle PKK’nin kendisini feshetmesine dair aldığı karar, zorunlu ve kaçınılmaz olarak KCK’nin Örgütlenme sistemini ve ideolojik-politik perspektifini de etkilediği veya etkileyeceği açıktır.
PKK’nin silah bırakmayı pratikleştirmesi için koşulların yaratılması
Öcalan ile devlet arasında yapılan görüşmelerde bugün gelinen noktaya dikkat ettiğimizde, 11 Temmuz 2025 tarihinde PKK’nin silahları yakması töreni, çözüm sürecindeki kararlılığın en ileri boyutu olarak eyleme dönüştü. Bunun tarihsel bir milat olduğunu düşünebiliriz ama kesin bir sonuç olarak ele alamayız. Bu dönem PKK’nin kendini feshi ve silahların bırakılması konusunda bütünlük bir sonucun alınabilmesi için devlet ile Öcalan arasında yapılan görüşmelerin belirli ilkeler çerçevesinde somutlaşması gerekiyor.
Çözüme dair alınacak kararların kurulacak olan Komisyonda onaylanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunularak kanunlaşması ve Cumhurbaşkanı tarafından da imzalanarak yürürlüğe girmesi gerekir. Şüphesiz ki, burada en önemli sorun anayasal değişikliklerle ilgilidir. Bunun için bir yol haritasının çizilmesi gerekir Bu yol haritası çizilmeden, alınan kararlar netleştirilmeden PKK’nin bütünüyle silah bırakması sorun olacaktır. Ancak Öcalan ortaya koyduğu ideolojik ve politik perspektif çerçevesinde silahlı mücadelenin prensip olarak sonlandırması kararı ve PKK’nin feshi artık geri dönüşü olmayan bir süreci ifade ediyor. PKK’nin kendisini kesin olarak feshetmesi, bölgesel denklemi ciddi oranda etkileyeceği biliniyor. Bu bakımdan uluslararası ve bölgesel güçler bu süreci dikkatle takip ederlerken aynı zamanda KCK’nin de kendi iç sistemi üzerinde yeni bir arayışa yöneleceğini söyleyebiliriz.
Öcalan’ın kırmızı çizgisi ve tartışma dışı olan Kuzeydoğu Suriye’deki Özerk Yapının güçlendirilmesi
Süreçte bir tıkanmanın olması, hatta kesintiye uğraması pek ala mümkündür. Bu olasılık bütünüyle reddedilemez. Bölgedeki gelişmeler Suriye’nin geleceğini ilişkin yapılan tartışmalar dikkate alındığında sürecin tıkanmasının Türkiye’nin iç politikasındaki gelişmelerin değil daha çok Suriye’deki gelişmelerin nereye doğru evireceği ile doğrudan ilişkilidir. Hem Öcalan’ın hem de devlet için bu sürecin tıkanmasında Şam’daki iktidarın durumu ve Demokratik Suriye Güçleri(SDG)’nin geleceği belirleyici bir rol oynayacaktır. Devlet ile Öcalan arasında bu konuda bir uzlaşmanın olmadığı hatta çok net olarak bir fikir ayrılığının görüldüğü kamuoyuna yansıyan bilgilerden anlaşılıyor. Örneğin Mehmet Öcalan’ın İmralı ziyaretinden sonra ‘Başkan, Demokratik Suriye Güçleri’nin Demokratik Cumhuriyet ilan etmeleri’ çağrısında bulunduğunu açıklaması, Mehmet Öcalan’ın bir ‘patavatsızlığı’ değil, bilinçli yaptırılan bir açıklama olduğunu söylemek yanlış olmaz. Böylelikle bu açıklamayla Öcalan’ın resmi olmayan ama toplumun anlayacağı bir şekilde görüşlerini çok net olarak kamuoyuna sunulmuştur.
KCK’in Öcalan’ın ideolojik-politik paradigmasını savunan partilerin Çatı Örgütü olması
Bütün bu süreçlere bağlı olarak PKK’nin kendisine fehsi meselesi özellikle KCK sisteminin yeniden dizayn edilmesini zorunlu kılmaktadır. KCK sisteminde özellikle Öcalan’ın ideolojik ve politik paradigmasına bağlı olan örgütlerin bir üst çatısı olarak işlev görmektedir. KCK’nin çok sayıda bileşeni bulunmakla birlikte en önemli ve etkili olanları ise Türkiye’de Kürdistan İşçi Partisi(PKK), Irak’da Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi(PÇDK), Suriye’de Demokratik Birlik Partisi (PYD) ve İran’da Kürdistan Özgür Yaşam Partisi(PJAK) olarak ön plana çıkmaktadır. Bu partilerin tamamı KCK sistemine bağlıdırlar.
Bu üst çatının merkezi yönetiminde ise ağırlıklı olarak PKK’nin kurucu kadrolarının ve üst düzey yöneticilerinin yer aldığı biliniyor. Örneğin Cemil Bayık, Duran Kalkan, Mustafa Karasu, Murat Karayılan ve Bese Hozat gibi kamuoyunda bilinen kadroların ve üst yöneticilerin tamamı KCK’nin de yöneticileridir. PKK’nin ön plana çıkan kadrolarının aynı zamanda KCK’nin de kurumsal yapısının temel gücünü oluşturması nedeniyle PKK diğer partiler arasında doğrudan örgütsel bir bağın olduğuna, PKK tarafından yönetildiğine hatta aynı örgütler olduğuna dair bir algı oluşturulmuş durumda.
Öcalan’ın talebiyle PKK’nin kongre kararı alarak silah bırakma ve kendisini feshi kararı alması, yeni bir durumu ortaya çıkarttı. PYD ve PJAK silahları bırakmayacaklarını, içerisinde bulundukları hem politik hem de bölgesel koşullar nedeniyle bunun mümkün olmadığını birçok kez kamuoyuna açıkladılar. Burada çok belirgin olarak çelişkili bir durum olarak ortaya çıktı. KCK Eş Başkanlarından Bese Hozat, silah bırakan grubun başında yer aldı ve bundan sonra içinde bulunduğu koşullar zorunlu kılmadıkça ellerine silah almayacaklar. Cemil Bayık ise en azından bugünkü koşullarda mevcut pozisyonunu devam ettirmekle birlikte yakın gelecekte Ankara’nın belirleyeceği politikaya göre silahları bırakıp demokratik politik yaşama katılabilir. Böyle bir durumda KCK sisteminin işlevi ve rolünün değişmesi kaçınılmazdır. Ayrıca PKK’nin feshiyle birlikte KCK sistemi içerisinde artık bir rolü kalmayacaktır. Türkiye’de kurulacak ‘yeni’ demokratik-politik bir örgütlenme KCK sistemine dahil olup olmaması da ayrı bir tartışmayı gerektirir. Türkiye’deki iç politik gelişmeler, devletin belirlediği strateji ve Öcalan’ın legal siyaset üzerinde yapacağı çalışma gibi faktörler ‘yeni’ oluşumun politik geleceğini etkileyecektir.
KCK’nin rolünün ve işlevinin bugünkü koşullara göre yeniden tanımlanması
Başta Ankara olmak üzere uluslararası ve bölgesel güçler, PKK ile PYD veya PJAK arasındaki bağı Cemil Bayık ve Bese Hozat’nın KCK Eş Başkanları olması üzerinden kurmaktadırlar. PKK ‘terörist’ örgüt kapsamında ele alınmasına rağmen PYD ve PJAK ise tersine ‘terörist’ örgüt kapsamında görülmüyor. Bu çelişkili durum özellikle KCK için de bir sorun oluşturuyor. Ancak PKK’nin kendisini feshetmesi ile KCK sisteminden fiilen çıkması da bir avantaj oluşturabilir. Cemil Bayık ve Bese Hozat bugünkü mevcut koşulları dikkate aldıklarında KCK Eş Başkanlığından çekilmeleri gündeme gelebilir mi? Gelmesi kimseye sürpriz olmaz.
Bölgesel çaptaki gelişmelerin sağlıklı ve çok kapsamlı bir şekilde yürütülebilmesi için KCK sisteminin yeniden organize edilmesinden yarar var. Her parti, bulundukları ülkelerin politik koşullarına ve iç dinamiklerine göre karar verecekleri dikkate alındığında KCK’nin stratejisinin, politik perspektifinin içinde geçtiği koşullara göre yeniden tanımlanmasına ihtiyaç olduğu çok açıktır.
Sonuç: Bugünkü KCK sisteminin mevcut gelişmelere yeterli yanıt vermediğini söylemek yanlış olmaz. Bu bakımdan bunun daha işlevli olması, hem güncel hem de stratejik değişimlere göre yeniden tanımlanması bir zorunluluk haline geldiğini belirtmeliyiz. Zaman kaybetmeden KCK’nin bölgesel işlevinin ve rolünün güncellenmesi ve belirlenen stratejiye göre yeniden organize edilmesinden yarar var. Öcalan’ın belirlediği yeni paradigmaya uygun olarak KCK’yi tartışması ve işlevi kılması üzerine yeni öneriler yüksek bir olasılıktır. Ayrıca yapılacak tartışmalar ve öneriler pozitif olarak okunmalı ve değerlendirilmelidir.
