Ukrayna-Rusya savaşı sürecinde Volodimir Zelenskiy, Vladimir Putin ve Donald Trump arasındaki ilişkiler, uluslararası diplomasinin en çok konuşulan ve tartışmaya açık konularından biri haline geldi. Son gelişmeler, özellikle Trump’ın 2025’te yeniden ABD Başkanı seçilmesiyle birlikte, bu üç lider arasındaki dinamikleri yeniden şekillendirdi.
Trump, Ukrayna-Rusya savaşını hızla bitirme vaadini yerine getirmeye çalışıyor ve bu süreçte Putin ile daha yakın bir diyalog kurmayı tercih ediyor. Zelenskiy’i “nankör” ve “barış istemeyen” bir lider olarak görüyor, ancak son dönemde Zelenskiy’in övgüleri ve diplomatik hamleleriyle ilişkiler biraz düzeldi.
Zelenskiy, Ukrayna’nın hayatta kalması için ABD desteğine ihtiyaç duyuyor ve Trump’ı kazanmaya çalışıyor. Aynı zamanda, Putin’in ateşkes önerilerine şüpheyle yaklaşıyor ve Avrupa ile NATO’dan destek arıyor.
Putin, Trump’ın yaklaşımından memnun gibi fakat ve ateşkesi kendi şartlarına göre şekillendirmeye çalışıyor. Ancak, Zelenskiy ile doğrudan görüşmeyi reddederek müzakereleri Trump üzerinden yürütmeyi tercih ediyor.
ZELENSKİY’DEN TRUMP’A MEKTUP
2022’den bu yana ilk kez 16 Mayıs 2025’te Rusya ve Ukrayna’da Türkiye’de doğrudan görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmeden sonra ABD Başkanı Trump, Zelenskiy ve Putin ile görüşeceğini duyurdu. Bu açıklamadan sonra Zelenskiy’den de dikkat çeken bir hamle geldi.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi, Zelenskiy’nin ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ile dün Vatikan’da bir araya geldiğini açıkladı. Görüşmede, Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesi için İstanbul’da düzenlenen barış müzakereleri ve cephedeki son gelişmelerin ele alındığı belirtildi. Yapılan açıklamada tarafların ABD-Ukrayna arasında imzalanan ‘ekonomik ortaklık’ anlaşmasının uygulanması hakkında konuştukları bildirildi.
Açıklamada, “Devlet Başkanı Zelenskiy, Başkan Trump’a savunma sanayi ve ticaret alanlarında yeni işbirliği teklifleri içeren bir mektup gönderdiğini kaydetti” ifadeleri kullanıldı.
NE OLMUŞTU?
Trump ve Zelenskiy Arasındaki İlk Gerilim (2019):
Trump, 2019’da Zelenskiy ile yaptığı bir telefon görüşmesinde, Joe Biden ve oğlu Hunter Biden hakkında yolsuzluk soruşturması başlatması için Ukrayna’ya baskı yaptı. Bu görüşme, Trump’ın “bir iyilik yapmanı istiyorum” ifadesiyle gündeme geldi ve ABD’de Trump’ın azil sürecine yol açtı.
Bu olay, Trump-Zelenskiy ilişkisini başından itibaren gergin bir zemine oturttu. Ukrayna, o dönemde Rusya tehdidiyle karşı karşıyayken ABD’den askeri yardım alıyordu, ancak Trump bu yardımı geçici olarak askıya aldı.
Rusya-Ukrayna Savaşı ve Zelenskiy’nin Diplomasisi:
Rusya, 2022’de Ukrayna’yı tam ölçekli işgale başladı. Zelenskiy, Batı’dan büyük çaplı askeri ve ekonomik destek alarak Ukrayna’nın direnişini koordine etti. ABD, Biden yönetimi altında Ukrayna’nın en büyük destekçisi oldu.
Putin, işgali “Ukrayna’nın denazifikasyonu ve demilitarizasyonu” gerekçesiyle savundu, ancak bu iddialar uluslararası toplum tarafından reddedildi. Zelenskiy, Putin ile yapılan önceki ateşkes anlaşmalarının (örneğin, 2014 Minsk Anlaşmaları) ihlal edildiğini sıkça vurguladı.
Trump’ın Rusya ve Putin’e Yaklaşımı:
Trump, hem ilk döneminde hem de 2024 seçim kampanyasında, Rusya ile ilişkileri iyileştirme ve Putin ile “iyi geçinme” arzusunu ifade etti. 2018 Helsinki zirvesinde Putin’in seçimlere müdahale iddialarını reddetmesini desteklemesi, ABD’de tartışma yaratmıştı.
Trump, Rusya’nın 2016 ABD seçimlerine müdahalesine dair Mueller soruşturmasını “sahte cadı avı” olarak nitelendirdi ve Putin ile kişisel bir bağ kurduğunu ima etti.
BU YIL NELER OLDU?
Trump’ın 2025’te yeniden başkan seçilmesiyle, Zelenskiy, Putin ve Trump arasındaki ilişkiler yeni bir döneme girdi. İşte son gelişmeler:
Oval Ofis Krizi (28 Şubat 2025):
Trump, Zelenskiy ile Beyaz Saray’da yaptığı bir görüşmede, Ukrayna liderini sert bir şekilde eleştirdi. Görüşme, Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance’in Zelenskiy’e diplomasi yerine ateşkes yapması gerektiğini söylemesiyle gerginleşti. Zelenskiy, Putin’in güvenilmez olduğunu ve önceki ateşkeslerin ihlal edildiğini belirtince, Trump ve Vance, Zelenskiy’in “saygısız” olduğunu iddia etti.
Trump, görüşme sonrası Truth Social’da Zelenskiy’i “barış istememekle” suçladı ve Ukrayna’nın ABD desteği olmadan savaşmak zorunda kalabileceğini ima etti. Zelenskiy ise ABD halkına teşekkür ederek, “adil ve kalıcı bir barış” istediğini belirtti.
Bu olay, ABD-Ukrayna ilişkilerinde ciddi bir kırılma yarattı ve Avrupa liderleri (örneğin, Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Almanya’dan Friedrich Merz) Zelenskiy’e desteklerini ifade etti.
Trump’ın Putin ile Görüşmeleri:
Trump, Putin ile doğrudan telefon görüşmeleri yaptı ve ateşkes müzakerelerini ilerletmeye çalıştı. 18 Mart 2025’te gerçekleşen bir görüşmede, Trump ve Putin, 30 günlük bir ateşkesi tartıştı. Ancak Putin, Ukrayna’nın yeniden silahlanmasını önlemek ve NATO üyeliğinden vazgeçmesini şart koştu.
Kremlin, Trump’ın yaklaşımını övdü ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Trump’ı “pragmatist” olarak nitelendirdi. Buna karşılık, Zelenskiy, Putin’in ateşkese olan ilgisinin samimi olmadığını ve sivil altyapıya saldırılar düzenlediğini belirtti.
Trump, Nisan 2025’te Putin’in Ukrayna’ya yönelik füze saldırılarını eleştirdi ve “Putin belki barış istemiyor, beni oyalıyor olabilir” diyerek yeni yaptırımlar düşündüğünü söyledi. Bu, Trump’ın Putin’e yönelik nadir bir eleştirisiydi.
Zelenskiy’in Diplomatik Hamleleri:
Zelenskiy, Trump ile ilişkileri düzeltmek için çaba sarf etti. Mart 2025’te Suudi Arabistan’daki görüşmelerde, Zelenskiy’in ekibi Trump’ın ateşkes önerilerine kısmen destek verdi. Zelenskiy, Trump’ın barış çabalarını övdü ve ABD’nin liderliğini vurguladı.
Nisan 2025’te, Papa Francis’in cenazesinde Trump ile 15 dakikalık bir görüşme yapan Zelenskiy, daha yapıcı bir diyalog kurdu. Bu görüşme, Ukraynalılar için bir “umut ışığı” olarak görüldü.
Zelenskiy, 11 Mayıs 2025’te Türkiye’de Putin ile görüşmeyi kabul etti, ancak Putin bu yüz yüze görüşmeyi reddetti. Trump, “Putin ile ben görüşmeden bir şey olmaz” diyerek sürecin kendi liderliğinde ilerlemesi gerektiğini savundu.
Türkiye’deki Görüşmeler (Mayıs 2025):
Rusya ve Ukrayna, 2022’den bu yana ilk kez 16 Mayıs 2025’te Türkiye’de doğrudan görüşmeler yaptı, ancak somut bir sonuç çıkmadı. Trump, aynı gün Putin ve Zelenskiy ile telefon görüşmeleri yaparak ateşkesi zorladı. Ancak Ukrayna, Trump’ın Putin’e yakın duruşundan endişe duyuyor ve olası bir anlaşmanın “Ukrayna’nın bölünmesi” anlamına gelebileceğinden korkuyor.
Askeri analist Michael Clarke, bu görüşmelerin Ukrayna için “eldekiyle yetinme” durumu yarattığını ve Trump-Putin görüşmelerinin bir “bölüşüm” diplomasisi gibi göründüğünü belirtti.
