Çalışanların dinlenme hakkını güvence altına alan yıllık ücretli izin, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesiyle düzenleniyor. Buna göre, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışan her işçi yıllık izne hak kazanıyor. Bu hak, işyerinin büyüklüğü ya da çalışanın pozisyonu fark etmeksizin tüm işçiler için geçerli.
İZİN SÜRESİ NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Yıllık izin süresi, çalışanın kıdemine göre değişiyor:
1 yıl ile 5 yıl arasında çalışanlara en az 14 gün
5 yıldan fazla, 15 yıldan az çalışanlara en az 20 gün
15 yıl ve üzeri çalışanlara en az 26 gün yıllık izin hakkı tanınıyor
Ayrıca yer altında çalışan işçiler için bu süreler 4 gün artırılıyor. 18 yaşından küçükler ve 50 yaşından büyükler için ise yıllık izin süresi en az 20 gün olarak uygulanıyor. Belirlenen bu süreler asgari sınır olarak kabul ediliyor; işveren daha fazla izin hakkı tanıyabilir ancak bu sürelerin altına inemez.
İZİN HAKKI NE SATILABİLİR NE DE VAZGEÇİLEBİLİR
İşçi ile işveren arasında yapılan anlaşmalarla yıllık izin hakkından feragat edilmesi yasal olarak mümkün değil. Yani bir işverenin, “İzne çıkma, parasını ödeyeyim” demesi de, işçinin “İzne çıkmayayım, parasını alayım” talebi de geçersiz sayılıyor. Yıllık izin hakkı sadece işçinin fiilen izne çıkmasıyla kullanılabiliyor.
KULLANILMAYAN İZİN ANCAK İŞTEN AYRILINCA PARAYA DÖNÜŞÜR
İşçi işten ayrıldığında ister istifa etmiş olsun, ister işten çıkarılsın kullanmadığı yıllık izin günlerinin parasını alma hakkına sahiptir. Bu ödeme, çalışanın işten ayrıldığı tarihteki son brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Yani yıllık izin, yalnızca iş akdi sona erdiğinde paraya çevrilebilir.
YILLIK İZİN PARÇALANABİLİR Mİ?
Kanunen yıllık izin kesintisiz olarak kullanılmalı. Ancak işçi ve işverenin karşılıklı mutabakatıyla bölünerek de kullanılabilir. Buradaki önemli şart, en az bir parçanın 10 günden az olmaması. Örneğin 14 günlük izin; 10 gün + 4 gün veya 7 gün + 7 gün şeklinde iki parça hâlinde kullanılabiliyor.
RESMİ TATİLLER İZİN SÜRESİNE DAHİL EDİLMEZ
İzin süresi hesaplanırken, izne denk gelen hafta tatili, ulusal bayram ve resmi tatil günleri yıllık izin süresinden düşülmez. Örneğin 10 günlük iznin içine bir resmi tatil girerse, bu gün yıllık izne dahil edilmez ve toplam izinden düşülmeden ayrıca verilir.
İZİN ÜCRETİ PEŞİN YA DA AVANS OLARAK VERİLMELİ
İşverenin, işçiye yıllık izne çıkarken izne ait ücretini peşin olarak ya da en azından avans şeklinde ödemesi zorunludur. Yargıtay kararlarına göre bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işverene karşı işçi, haklı nedenle fesih hakkını kullanabilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.
UZAK BİR YERE GİDENLER İÇİN YOL İZNİ HAKKI VAR
Yıllık iznini şehir dışında geçirecek olan işçiler, bunu belgelemeleri hâlinde 4 güne kadar ücretsiz yol izni talep edebilir. Bu izin süresi yıllık izne eklenir ancak bu süre için işveren ücret ödemek zorunda değildir.
Yıllık ücretli izin, işçinin hem yasal hem de insani bir hakkı olarak güvence altında. Çalışanlar bu haktan feragat edemez; işveren de bu hakkı paraya çevirerek kullanımı erteleyemez. Ancak işten ayrıldıklarında kullanılmayan izin günleri için ücret talep edilebilir. Tatil planları yaparken bu yasal çerçeveyi göz önünde bulundurmak, hem çalışan hem işveren açısından hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar.
Kaynak: Haber Merkezi
